Druk, druk, druk, wie is het niet? Een beetje stress is niet erg, maar als de stress te lang duurt, loop je kans om overspannen te raken of een burn-out te krijgen. Wat zijn daarvan de symptomen en hoe je kun je ze voorkomen?
Stress
Veel mensen ervaren stress in hun werk. Deadlines, onderbezetting of gewoon een veeleisende werkgever zijn daar vaak debet aan. Een beetje stress is wel goed, het zet aan tot actie en bevordert je prestaties. Voorwaarde is wel dat de stress niet te lang duurt. Na een periode met veel inspanning moet ontspanning mogelijk zijn. Ervaar je veel stress, dan loop je de kans overspannen te raken. Krijg je van huisgenoten of vrienden steeds vaker te horen dat je alleen maar met je werk bezig bent, dan is dat misschien een indicatie dat het de verkeerde kant op gaat. Wat vaker en langer ontspannen kan dan wellicht nog voorkomen dat het mis gaat.
Overspannen
Sta je continu onder spanning, lukt het niet meer om te ontspannen en krijg je allerlei fysieke en psychische klachten? Dan ben je misschien wel overspannen. Vaak is dit het geval als je ook in je privéleven stress ervaart en het gevoel hebt dat je niet aan alle verplichtingen kunt voldoen. Je moet bijvoorbeeld je werk met zorgtaken combineren. Zeker als je jonge kinderen hebt, kan de combinatie met werk voor veel stress zorgen. Ook zieke ouders, relatieproblemen of geldzorgen kunnen je uit je evenwicht brengen. Maar ook alleen werkdruk kan er voor zorgen dat je niet de tijd krijgt om te herstellen en bij te tanken.
Overspannen of burn-out?
Als je stressgerelateerde klachten hebt, zal de een van ‘overspannen’ spreken en de ander van een ‘burn-out’. Wat is het verschil? Qua symptomen is er eigenlijk niet zo veel verschil, het zit meer in de hevigheid ervan. Als je in de fase van overspannen zit, herstel je gemakkelijker als de oorzaak van de klachten wordt weggenomen. Na een periode van rust, kun je dan vaak weer aan het werk. Duurt de periode van overspannenheid erg lang, dan wordt dit een burn-out genoemd. Vaak heb je dan al langer dan een half jaar klachten. Simpelweg uitrusten is dan meestal niet meer voldoende; je bent daarvoor te lang over je grenzen heengegaan. Meestal heb je professionele hulp nodig om te herstellen.
Symptomen
Het belangrijkste symptoom van overspannen zijn of een burn-out hebben is extreme moeheid. Je bent uitgeput en ziet overal tegenop. Daarnaast kun je last hebben van een hele reeks aan klachten, zoals:
- slaapproblemen;
- concentratieverlies;
- vergeetachtigheid;
- neerslachtigheid;
- prikkelbaarheid;
- besluiteloosheid;
- angstgevoelens;
- hoofdpijn;
- spierpijn;
- verminderde weerstand;
- hoge bloeddruk;
- hartkloppingen;
- duizeligheid;
- maag- en darmklachten.
Naar huisarts
Heb je deze symptomen of ervaar je stressklachten, blijf er dan niet mee rondlopen! Maak een afspraak met de huis- of bedrijfsarts en praat erover. Op internet zijn ook testjes te vinden die je een indicatie kunnen geven of je te veel stress ervaart die van invloed is op je gezondheid.
Depressie
De klachten bij een burn-out hebben heel veel raakvlakken met de klachten die je bij een depressie kunt hebben. Soms is het onderscheid ook niet zo goed te maken en het kan ook zijn dat je van alle twee tegelijk last hebt. Over het algemeen kun je zeggen dat je bij een burn-out wel heel graag aan de slag wilt, maar dat het gewoonweg niet gaat. Bij een depressie zou het lichamelijk misschien wel gaan, maar heb je helemaal nergens zin in.
Behandeling van burn-out
Een burn-out kun je zelden alleen oplossen, over het algemeen zal je hiervoor professionele begeleiding nodig hebben. In eerste instantie moet je vooral uitrusten. Dat betekent weinig tot niets doen op een dag. Niet werken, maar ook je andere activiteiten zal je op een laag pitje moeten zetten. Probeer wel structuur aan te brengen in je dag en ga iedere dag naar buiten voor frisse lucht en beweging.
Daarnaast zal je over de oorzaak van je burn-out moeten nadenken. Waar is de werkstress door ontstaan en wat moet je anders doen als je straks weer aan de slag gaat? Hierbij heb je vaak begeleiding nodig. Je huisarts of bedrijfsarts zal je gewoonlijk doorsturen naar een praktijkbegeleider of psycholoog, die je hierbij kan helpen.
Oorzaken burn-out
Werkstress ontstaat in het algemeen als de aard van de werkzaamheden en de sfeer op het werk niet aansluiten op wat je wilt en aankan. Een burn-out treft vaak iemand die perfectionistisch is, een groot verantwoordelijkheidsgevoel heeft, geen nee kan zeggen en graag controle over de situatie houdt. In bepaalde beroepsgroepen, zoals in het onderwijs, krijgen werknemers vaker een burn-out dan in andere. Daarnaast spelen persoonlijke omstandigheden een grote rol. Als je gedurende lange tijd veel ballen in de lucht moet houden, heb je kans dat het een keertje mis gaat.
Dat kan bijvoorbeeld gebeuren als je door de aard van het werk voortdurend druk voelt om te presteren of als er juist veel onduidelijkheid is over de uit te voeren taken. Ook de sfeer op het werk speelt een grote rol: conflicten, getreiter of slecht functionerende collega’s kunnen zorgen voor heel veel stress. Ook een reorganisatie of een outplacementprocedures kan een trigger voor burn-outklachten zijn. Omdat het ontwikkelen van een burn-out heel geleidelijk gaat, heb je dat tijdens het proces zelf meestal niet in de gaten. Vaak kun je pas achteraf vaststellen wat de oorzaken waren.
Re-integratie
Het proces van herstellen en langzaam weer terugkeren naar je werk kan lang duren. Je moet beter leren omgaan met stress en je eigen grenzen leren bewaken. De problemen die de burn-out hebben veroorzaakt, zullen ook aangepakt moeten worden. Dit kunnen problemen bij jezelf zijn, maar ook op de werkvoer. In samenspraak met de bedrijfsarts kan een re-integratieplan worden opgesteld. Hierin staan de afspraken vermeld over je terugkeer naar je werk. Vaak zal je beginnen met een paar uur werken per week, waarna dat langzaam wordt uitgebreid totdat je uiteindelijk weer volledig aan de slag kunt. Het hele genezingsproces kan lange tijd in beslag nemen, vaak meer dan een jaar. Terugkeer naar de oude baan is niet altijd mogelijk als deze te veel stressfactoren bevat.
Tips
Het voorkomen van te veel stress is de beste manier om overspannenheid en een burn-out te voorkomen. Ervaar je erg veel stress en ben je bang om een burn-out te krijgen? Lees onderstaande tips om je stressniveau omlaag te krijgen.
- Zorg voor een goede balans tussen inspanning en ontspanning. Maak tijd vrij om leuke dingen te doen.
- Spreek met je werkgever af dat je alleen bij uitzondering ’s avonds en in het weekend voor het werk inzetbaar ben. Werk per week het aantal uur waarvoor je een aanstelling hebt. Moet je hier toch af en toe overheen, compenseer die uren dan op een ander moment.
- Als de combinatie werk-zorgtaken je zwaar valt, vraag dan of je minder kunt gaan werken. Misschien heeft je werkgever ook liever een stressloze parttimer dan een fulltimer die dreigt in te storten. Wellicht is het mogelijk om zorgverlof op te nemen.
- Bouw gedurende je werkdag rustmomenten in. Koffie- en lunchpauzes zijn niet voor niets uitgevonden! Als je een zittend beroep hebt, probeer dan tussen de middag een eindje te gaan lopen. Dit haalt stress weg en maakt je lichamelijk sterker.
- Stel steeds haalbare doelen in je werk en blijf niet piekeren over problemen die je niet kunt oplossen.
- Als je het gevoel hebt, dat je je werk niet aankunt, bespreek dit dan met je leidinggevende of zoek een andere baan.
- Zorg voor voldoende slaap. Doe eventueel ontspanningsoefeningen om beter in slaap te vallen.
