Roos van Leary

Een populaire test om meer te weten te komen over je gedrag is de interpersoonlijkheidstest ‘De Roos van Leary’. Hiermee wordt gekeken welk gedrag je gewoonlijk vertoont en wat voor gedrag dat bij anderen uitlokt.

Achtergrond van de Roos van Leary test

De naamgever van ‘De Roos van Leary’ is de Amerikaanse psycholoog Timothy Leary. Hij deed in de jaren vijftig onderzoek naar gedragspatronen en de voorspelbaarheid daarvan. Samen met collega’s ontwikkelde hij een methode om gedragspatronen te analyseren én om het eigen gedrag bewust in te zetten om het gedrag van anderen te beïnvloeden. Deze methode kan grafisch worden weergegeven in een ‘roos’.

Samen met twee medewerkers uit zijn team ontwikkelde Timothy Leary vervolgens een persoonlijkheidstest waarmee het voorkeursgedrag van iemand kan worden vastgesteld. Deze test is later in het jaar 2000 door de Nederlandse hoogleraar C. de Jong in verbeterde vorm opnieuw uitgebracht.

Hoe ziet de Roos van Leary test eruit?

De Roos van Leary: beïnvloed anderen, begin bij jezelf
De interpersoonlijkheidstest ‘De Roos van Leary’ wordt gekenmerkt door simpelheid. Je krijgt steeds een beperkt aantal gedragingen of eigenschappen voorgelegd en daarvan moet je aangeven wat (het meest) bij je past.

Voorbeelden van vragen

Zo moet je bijvoorbeeld aangeven of je ‘zorgzaam’ of ‘aanwezig’ bent en ‘zakelijk’ of ‘nors’. In een andere vorm van de test krijg je uitspraken voorgelegd waarvan je met een cijfer (0, 1, 2, 3 of 4) moet aangeven in hoeverre deze van toepassing is op jou. Voorbeelden: ‘Ik ben lankmoedig ten opzichte van fouten van anderen’ en ‘Ik ben recht door zee en kom onomwonden voor mijn mening uit’. Bij weer een andere versie moet je aanvinken welke woorden of zinnen je goed typeren. Het gaat dan om woorden en zinnen als ‘zakelijk’ en ‘er sterk op uit zijn om met anderen goed overweg te kunnen’.

Uitslag van Roos van Leary

De uitslag is even simpel als de test. Elk antwoord dat je geeft, is gekoppeld aan een bepaald gedragstype. Hoe meer van je antwoorden overeenkomen met een bepaald gedragstype hoe hoger je daarop scoort. Dus als je acht antwoorden geeft die volgens de test gekoppeld zijn aan het gedragstype ‘opstandig’, dan scoor je hier erg hoog op. Deze gedragstypen zijn weergegeven in de Roos van Leary: een cirkel die is onderverdeeld in acht sectoren.

Verticale en horizontale as

De cirkel van de Roos van Leary is verdeeld door een verticale as en een horizontale as. Boven de verticale as staat het woord ‘boven’ en aan de onderkant het woord ‘onder’. Deze verticale as staat voor dominantie of invloed hebben. Helemaal bovenaan is heel erg dominant (je hebt veel invloed), helemaal onderaan totaal niet dominant (je hebt geen invloed). Dit wordt ook wel ‘bovengedrag’ en ‘ondergedrag’ genoemd.

Links van de horizontale as staat het woord ‘tegen’ en rechts ervan het woord ‘samen’. Deze as heeft met de relatie met anderen te maken. Aan de rechterkant bij het woord ‘samen’ is er sprake van een nauwe relatie met anderen. Het gedrag is gericht op acceptatie van elkaar en samenwerken. Aan de linkerkant bij het woord ‘tegen’ is er veel meer afstand tot anderen. Het gedrag is daar meer gericht op eigenbelang.

Taartpunten

Doordat er ook nog twee diagonale assen in de cirkel zijn geplaatst, zijn acht taartpunten ontstaan. Iedere taartpunt staat voor een bepaald gedragstype: leidend, helpend, meewerkend, volgend, teruggetrokken, opstandig, aanvallend en concurrerend. In de taartpunten kan worden aangegeven hoe jouw score was op alle geteste gedragstypen. Hoe hoger je op een bepaald gedragstype scoort, hoe verder naar de buitenkant van de cirkel je resultaat ligt. Er ontstaat dus een soort grafiekje in de cirkel met pieken en dalen, waardoor je kunt zien hoe jij je (volgens de test) gewoonlijk gedraagt.

Roos van Leary: gedragsbeïnvloeding

Gedrag lokt gedrag uit. En volgens Roos van Leary kan dat vervolgens worden herleid naar twee eenvoudige principes:

• Symmetrie principe: Streven naar eigenbelang (tegen) lokt datzelfde gedrag bij de ander uit. Streven naar gezamenlijk belang (samen) en leidt ook tot hetzelfde coöperatieve gedrag bij de ander. ‘Tegen’ duidt op een meer functionele instelling. Mensen met dit gedrag zullen zich vrij zakelijk opstellen en zijn niet primair gericht op samenwerken. ‘Samen’ duidt vaak op een mensgerichte instelling. Mensen met dit gedrag zullen zich over het algemeen vriendelijk opstellen.
• Complementariteitsprincipe: Het tweede principe luidt: leiden lokt volgen uit, en omgekeerd. In termen van Leary: boven-gedrag roept onder-gedrag op en onder-gedrag roept boven-gedrag op. Iemand die bovengedrag vertoont heeft de neiging zich dominant op te stellen. Iemand die ondergedrag vertoont heeft de neiging zich meer afwachtend, volgzaam op te stellen.

De combinaties tussen deze twee assen leiden tot de vier hoofdrollen: leidingnemend, aanpassend, defensief en aanvallend. De roos is hieronder in vereenvoudigde vorm afgebeeld.

Hoe moet je je uitslag interpreteren?

Als je vooral in de rechterhelft van de cirkel scoort, dan ben je op samenwerking en relaties met anderen gericht. Hoge scores aan de linkerkant duiden erop dat je vooral handelt uit eigenbelang en meer gericht bent op resultaat dan op relaties. De bovenste helft duidt op dominant gedrag. De onderste helft op volgzaamheid.

Het is overigens niet zo dat in dit model bepaald gedrag als negatief wordt bestempeld. Elk van deze gedragstypen kan in bepaalde situaties heel effectief zijn. Wel is het zo dat je meestal het meeste kunt bereiken met gematigd gedrag, dus waarmee je midden in de cirkel scoort. Gedrag waarmee je heel hoog scoort en dat dus aan de buitenrand van de cirkel zit, roept vaak irritatie op.

Wat kun je hier mee?

Het is altijd goed om je er bewust van te zijn van welk gedrag je in bepaalde situaties vertoont. Volgens Timothy Leary is veel gedrag voorspelbaar en lokt jouw gedrag een bepaald soort gedrag bij een gedrag uit. Zo zou bovengedrag van de een, ondergedrag van de ander oproepen. En omgekeerd leidt ondergedrag van de een, tot bovengedrag van de ander. Samengedrag wekt echter juist samengedrag op en tegengedrag zorgt ook voor tegengedrag bij de ander.

Als je deze persoonlijkheidstrekken bij jezelf en anderen herkent, kun je hiervan gebruikmaken. Dus als jij wilt dat een collega initiatieven neemt, dan moet jijzelf niet continu dominant gedrag vertonen. Met jouw dominante gedrag lok je namelijk uit dat hij of zij meer volgzaam gedrag gaat vertonen.