Heb je het gevoel dat je slimmer bent dan je ouders? Daar zou je zomaar eens gelijk in kunnen hebben. Het IQ van iedere generatie schijnt namelijk ongeveer 10 punten hoger te zijn dan dat van de generatie ervoor. Het Flynn-effect wordt dit genoemd.
Resultaten IQ-testen
Als je de resultaten van IQ-testen van een langere periode naast elkaar legt, zie je iets opvallends: de testen worden steeds beter gemaakt. Gemiddeld gaat het om een verbetering van 2 à 3 punten per tien jaar, wat neerkomt op zo’n 10 punten per generatie. Omdat het gemiddelde IQ op 100 is gesteld, moet de normering van IQ-testen als gevolg hiervan regelmatig worden aangepast. Je moet nu dus meer vragen goed hebben om een score van 100 te krijgen dan vroeger.
Psycholoog James R. Flynn, verbonden aan de University of Otago in Nieuw-Zeeland, deed onderzoek naar dit verschijnsel en ontdekte zo’n vijfentwintig jaar geleden dat deze resultaten over de hele wereld hetzelfde zijn. Het verschijnsel van de stijgende IQ-score is naar hem genoemd en wordt nu het Flynn-effect genoemd.
Welke factoren spelen een rol bij het Flynn-effect?
De vraag is hoe het kan dat de mens steeds slimmer wordt. Welke factoren spelen hierbij een rol? Hier zijn over de hele wereld allerlei onderzoeken naar gedaan, onder andere naar de rol die factoren als voeding en onderwijs spelen bij de intelligentie.
Voeding
Het huidige voedingspatroon is anders dan honderd of tweehonderd jaar geleden. Als gevolg hiervan zijn mensen gezonder, worden ze ouder en ook steeds langer. Dus waarom zouden ze hierdoor ook niet intelligenter worden? Met het langer worden van de mens, wordt ook het hoofd groter en daarmee ook de hersenomvang. Dus ook de intelligentie? Dit blijkt echter niet op te gaan: kleinere mensen (bijvoorbeeld Aziaten ten opzichte van Europeanen en vrouwen ten opzichte van mannen) zijn niet minder intelligent dan grotere mensen.
Er is ook onderzocht of de voeding voor de geboorte en in de twee eerste levensjaren van invloed kunnen zijn. Het bleek echter dat kinderen die in de Tweede Wereldoorlog tijdens de hongerwinter zijn geboren, niet minder intelligent zijn.
Wat wel aangetoond is, is dat bepaalde micronutriënten van invloed zijn op de intelligentie.
Onderwijs
Een andere factor die een rol zou kunnen spelen bij de stijgende intelligentie zou onderwijs kunnen zijn. Kinderen gaan immers veel langer naar school dan pakweg honderd jaar geleden. Dit zou echter alleen de IQ-stijging in het rijkere deel van de wereld kunnen verklaren. In andere delen van de wereld is het onderwijs nog steeds niet voor iedereen toegankelijk en ook daar stijgt de IQ. En het is ook zo dat ook bij kinderen aan het begin van hun schoolcarrière in groep 1 of zelfs nog daarvoor de intelligentie stijgt, dus al voordat ze ook maar enige scholing genoten hebben.
In de Gouden Eeuw de mens behoorlijk dom?
Alle onderzoeken die zijn gedaan gaven wisselende resultaten te zien. Helemaal duidelijk is het nog niet wat nu de oorzaak van de stijgende intelligentie zou zijn. Daarnaast is het nog de vraag of we nu met zijn allen echt zo veel slimmer geworden zijn. Als iedere generatie 10 punten slimmer wordt, betekent dat ook dat iedere vorige generatie 10 punten minder slim was. Als je dan een paar generaties teruggaat, kom je al snel op een erg laag gemiddeld IQ uit. In bijvoorbeeld de Gouden Eeuw (de zeventiende eeuw) zou de gemiddelde mens behoorlijk dom geweest moeten zijn en dat blijkt niet uit de geschiedenisboeken.
Logisch nadenken en problemen oplossen
Het lijkt er dus meer op dat de mens niet zo zeer steeds slimmer wordt, maar steeds beter in het maken van intelligentietesten. Als nog eens goed naar de uitslagen van de intelligentietesten wordt gekeken, blijkt ook dat er niet op alle onderdelen steeds beter wordt gescoord. De score op onderdelen waarin de vocabulaire of algemene ontwikkeling wordt getest, blijft vrijwel gelijk. De toename zit vooral in de onderdelen waarbij het gaat om logisch nadenken en problemen oplossen en waarbij geen voorkennis nodig is.
Niet slimmer, maar anders
Volgens James Flynn en zijn collega’s duiden deze resultaten er waarschijnlijk op dat de mens niet zo zeer steeds slimmer wordt, maar wel op een andere manier gaat denken. Aan het begin van de vorige eeuw had men waarschijnlijk meer moeite met abstract denken dan nu. En juist abstract denken moet je doen om in een intelligentietest de opgaven bij het onderdeel logica op te kunnen lossen. Dat mensen nu abstracter kunnen denken is waarschijnlijk te danken aan het onderwijs en aan veranderingen in de wereld om ons heen. Gebruik van nieuwe technologieën (computers) zou er voor zorgen dat mensen wel abstracter móeten gaan denken.
Blijft onze IQ-score stijgen?
Vraag is of ons vermogen om intelligentietesten te maken steeds verder blijft stijgen. Dat zou betekenen dat onze manier van denken nog steeds verandert.
Onderzoeken in enkele Europese landen laten echter zien dat het Flynn-effect ten einde loopt. Er zou nu zelfs sprake zijn van gemiddeld lagere IQ-scores dan voorheen. Het zou dus zomaar kunnen zijn, dat jij tot de meest intelligente generatie aller tijden hoort!
